KOMENTARZ: Pożyczki publiczne
Zaktualizowano: 2 lip 2020
Autor: Grzegorz Ściński
Pożyczka publiczna jako źródło finansowania działalności operacyjnej.
Z danych opublikowanych przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców w 2018 wynika, że zaledwie ¼ polskich przedsiębiorców skorzystała z zewnętrznych źródeł finansowania. Do najchętniej wybieranych produktów finansowych należał leasing operacyjny, na który zdecydowało się 36% firm, oraz kredyt obrotowy, z którego skorzystało 35% badanych podmiotów. Z danych wynika, że statystycznie polscy przedsiębiorcy preferują samofinansowanie działalności biznesowej, wykorzystując kapitał obcy chętniej do poprawny płynności finansowej niż przeznaczając go na cele inwestycyjne. Biorąc jednak pod uwagę ostatnie przetasowania na rynku usług finansowych spowodowanych miesięcznym wyłączeniem gospodarki, spadającą płynnością firm, koniecznością wykorzystania rezerw na pokrycie bieżących wydatków oraz wzrostem cen usług finansowych należy zwrócić uwagę przedsiębiorców na alternatywne możliwości finansowania działalności operacyjnej oraz płynące z tego tytułu korzyści.
De minimis non curat lex.
Bez wątpienia kredyty i pożyczki bankowe cieszą się popularnością przedsiębiorców, ponieważ są to środki, które czy to na cele inwestycyjne czy obrotowe należą do kapitału, który można stosunkowo łatwo i szybko pozyskać. Dali temu wyraz sami zainteresowani w badaniu ankietowym przeprowadzonym przez Narodowy Fundusz Gwarancyjny, z którego wynika, że dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą w pozyskaniu kapitału najbardziej liczą się takie czynniki jak; krótki czas oczekiwania (33,3% badanych), niski koszt kapitału (24%), niski poziom formalności (23,3%), czy dostępność do funduszy przez Internet (6,7%). Szybkość pozyskania kapitału ma jednak swoją cenę, która wyraża się stosunkowo wysoką marżą (średnia rzeczywista roczna stopa oprocentowania na rynku wynosi obecnie: ok. 8% dla kredytu inwestycyjnego i 11% dla pożyczki gotówkowej), naliczanymi odsetkami od kredytu oraz często dodatkowymi opłatami jak np. konieczność posiadania karty kredytowej w danym banku. Wszystkich tych kosztów można uniknąć decydując się na zaciągnięcie zamiast tradycyjnego kredytu niskooprocentowanej pożyczki publicznej. Pożyczki publiczne de minimis, są to środki pochodzące albo z budżetu państwa albo ze środków programów operacyjnych Unii Europejskiej. Tym co odróżnia pożyczkę publiczną od kredytu bankowego jest jej cel. W wypadku kredytu bankowego, jego celem jest przede wszystkim zarobek dla udziałowców i akcjonariuszy poprzez zwrot z zainwestowanego kapitału natomiast celem pożyczki publicznej jest osiągniecie zamierzonego efektu makroekonomicznego założonego przez pożyczkodawcę (Rząd, UE). Stąd też pożyczkę można utożsamiać z instrumentem polityki makroekonomicznej państwa.
Z czym to się wiąże?
W Polsce głównym dysponentem środków jest Bank Gospodarstwa Krajowego, który poprzez wyłonione na podstawie publicznego przetargu fundacje i stowarzyszenia na podstawie przygotowanej dokumentacji finansowej przyznaje pożyczki i gwarancje de minimis. W ostatnim czasie do najbardziej popularnych zaliczają się publiczna pożyczka inwestycyjna oraz płynnościowa.
Publiczna pożyczka płynnościowa znajduje się w ofercie BGK od kwietnia 2020 roku i jest jednym z głównych instrumentów mającym zwalczać negatywne skutki pandemii wirusa COVID19. O przyznanie pożyczki mogą wnioskować wszyscy przedstawiciele reprezentujący sektor MŚP. Przedsiębiorcy mogą wnioskować o dowolną kwotę, przy czym pożyczka do 100 tys. PLN nie wymaga żadnego zabezpieczenia natomiast maksymalna kwota pożyczki może wynieść nawet 15 mln PLN. Przy czym kwoty pożyczki przewyższające 100 tys. PLN podlegają zabezpieczeniu. Przedsiębiorca składający wniosek może wnioskować o pożyczkę na okres spłaty wynoszącej 6 lat, jest oprocentowany nominalną stawką 0%, w ramach pożyczki może zostać przyznana 6 miesięczna karencja w jej spłacie. Pożyczka może zostać przeznaczona między innymi na: wynagrodzenia pracowników (w tym składki US i ZUS), zobowiązania publiczno-prawne, spłatę zobowiązań handlowych, zatowarowanie. Jedynym warunkiem otrzymania pożyczki jest potwierdzenie, że na skutek lockdown-u firma znalazła się w trudnej sytuacji finansowej oraz poświadczenie, że nie jest wykluczona z dostępu do środków publicznych. Oferta jest jednakowo dostępna we wszystkich województwach.
Pożyczki inwestycyjne są natomiast stałym produktem przydzielanym w ramach cyklicznego Unijnego Programu Operacyjnego (obecnie funkcjonuje program na lata 2014-2020). Są to pożyczki z przeznaczeniem na cele inwestycyjne jak np. zakup środków trwałych, nabycie przedsiębiorstwa, inwestycje w innowacje, czy na poprawę dostępności do szerokopasmowego internetu. Kwota pożyczki w zależności od programu wynosi od 100 tys. PLN do nawet 50 mln PLN w przypadku inwestycji w szerokopasmowe sieci internetowe. W najbardziej popularnych programach rozwojowych przeznaczonych dla województwa pomorskiego, pożyczka jest przyznawana na okres nawet 6 lat, została przewidziana możliwość wprowadzenia 6 miesięcznej karencji w spłacie rat, oprocentowanie jest stałe i w zależności od okresu działalności firmy na rynku wynosi; 1,35% dla startupów oraz 2,35% dla pozostałych przedsiębiorstw. Przyznanie pożyczki jest obwarowane koniecznością poręczenia wekslowego in blanco lub dokonaniem zastawu na nieruchomości. Długości rozpatrywania wniosków dla obu typów pożyczek wynosi średnio 2 tygodnie.
Czy to się opłaca?
Wraz z rozwojem gospodarczym w Polsce z pewnością w niedalekiej przyszłości wzrośnie zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne. Coraz większe i kapitałochłonne inwestycje nie będą mogły być pokryte jedynie ze środków prywatnych. Pożyczki publiczne mogą stanowić dla przedsiębiorców ciekawą alternatywę w dostępie do kapitału. Jak zaprezentowano powyżej są to oferty pożyczek na zdecydowanie korzystniejszych warunkach niż te dostępne komercyjnie. Spełniają także najistotniejsze oczekiwania przedsiębiorców wskazane w raporcie Narodowego Fundusz Gwarancyjnego, są; tanie, stosunkowo szybko dostępne oraz istnieje możliwość ubiegania się o nie internetowo. Niestety korzystne oprocentowanie ma też swoją cenę. Przede wszystkim, aby otrzymać pożyczkę należy najpierw przygotować stosowną dokumentację (niewiele chudszą od tej wymaganej przez banki komercyjne) zawierającą np. operat szacunkowy inwestycji, umowę spółki, księgi rachunkowe za ubiegłe lata czy szczegółowe informacje o majątku firmy i właściciela. Jak wspomniano wyżej środki są rozdysponowywane przez jednostki wyznaczone do tego przez BGK. Natomiast przy realizacji każdej nowej transzy środków, konieczne jest przeprowadzenie przetargu na instytucje pośredniczące. Wraz z pośrednikami zmianie ulegają również wymogi formalne a w związku z tym brak jest jednolitego formularza. Po stronie przedsiębiorcy spoczywa obowiązek dokładnej ewidencji wydatkowanych środków. Środki z pożyczki publicznej nie mogą zostać przeznaczone na inne cele niż zawarte w umowie. Same pożyczki są też przyznawane tylko na określone konkretnym programem cele. Środki dysponowane przez BGK są też ograniczone uzależnione od puli przekazanych środków. Wnioski muszą też być w odpowiedni sposób uzasadnione i szybko sporządzone. Co z uwagi na zmieniające się regulaminy może stanowić problem. Rozsądnym rozwiązaniem może być skorzystanie z usług firm doradczych wyspecjalizowanych w pozyskiwaniu takich środków.
Podsumowanie
Można więc stwierdzić, że pożyczki publiczne nie stanowią dobra substytucyjnego, ale komplementarne dla produktów bankowych. Nie zastąpią kredytu bankowego, bo nie taka jest ich rola. Są przede wszystkim formą pomocy publicznej. Nie każdy przedsiębiorca może z też nich skorzystać. Jest to chociażby obwarowane regionalnym charakterem niektórych programów. Mogą za to stanowić tanie źródło kapitału ukierunkowanego na zrealizowanie konkretnych celów inwestycyjnych. Z drugiej strony np. uregulowanie bieżących zobowiązań np. wobec pracowników za pomocą pożyczki płynnościowej może spowodować, że firma będzie w stanie przeznaczyć w danym miesiącu większe środki na cele inwestycyjne. Dla przedsiębiorców zainteresowanych pożyczką publiczną należy podpowiedzieć, że kolejna pula środków do rozdysponowania na cele płynnościowe wielkości 500 mln PLN zostanie uruchomiona przez BGK pod koniec czerwca.
