Rosyjska ekonomia w cieniu pandemii
Autor: Grzegorz Ściński
Wstęp
Dnia 17 marca 2014 roku Rada Unii Europejskiej decyzją 2014/145/WPZiB w związku z działaniami Federacji Rosyjskiej „podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy” wprowadziła szereg sankcji dyplomatycznych, gospodarczych oraz finansowych wobec Rosji[1]. We wrześniu ubiegłego roku UE podjęła decyzję o przedłużeniu obowiązywania części restrykcji do połowy 2020 roku. Skuteczne wprowadzenie sankcji sektorowych przyczyniło się do zmiany rzeczywistości społecznej oraz gospodarczej kraju. Przejawiło się to osłabieniem kursu rubla, spadkiem obrotu rosyjskich przedsiębiorstw oraz postępującą pauperyzacją społeczeństwa. Sankcjami został objęty także generujący największe zyski sektor energetyczny, jednak tylko w zakresie serwisu i handlu technologiami wydobywczymi. Do 2020 roku handel węglowodorami był jedną z niewielu dochodowych gałęzi gospodarki, który pozwalał Rosji na stosunkowo swobodne działania. Pod koniec stycznia 2020 roku Rosja dołączyła do grona krajów zmagających się z wirusem SARS-COV-2. Pandemia, powodując czasowe wstrzymanie globalnego łańcucha dostaw, doprowadziła do spadku zapotrzebowania na ropę, co ze zdwojoną siłą uderzyło w Rosję.
Charakterystyka sytuacji gospodarczej
Zgodnie z danymi zaprezentowanymi przez Centrum Analityczne Rządu Federacji Rosyjskiej (rus. Аналитический центр при Правительстве Российской Федерации) za wytworzenie rosyjskiego PKB odpowiadają kolejno: usługi (59,7%), przemysł ciężki (36,6%) oraz rolnictwo (4%). Jednak w dużej mierze wszystkie te sektory gospodarki wykazują duży stopień uzależnienia od sektora energetycznego. Dodatni bilans płatniczy jest uzyskiwany głównie poprzez eksport surowców energetycznych, a dochody pozyskiwane ze sprzedaży surowców są reinwestowane w gospodarce. Głównymi płatnikami budżetu państwa są firmy reprezentujące przemysły petrochemiczny, wydobywczy oraz energetyczny – takie jak Gazprom, Lukoil, Rosneft, Transneft, Novatek czy Rostec. Dokładniejsze dane dotyczące struktury rosyjskiej gospodarki zostały przedstawione na diagramie 1.
Diagram 1. Struktura rosyjskiego PKB w 2019 roku.
Źródło: Raport Динамика и структура ВВП России, Бюллетень о текущих тенденциях российской экономики №48, 2019. Strona internetowa Centrum Analitycznego Rządu Federacji Rosyjskiej [www.ac.gov.ru].
Wysokość wpływów budżetowych uzależniona jest w głównej mierze od dwóch sektorów gospodarki: sektora wydobywczego oraz zbrojeniowego. Średnia cena rynkowa baryłki ropy naftowej Ural oraz kurs dolara amerykańskiego[2] w praktyce wyznaczają kondycje gospodarki kraju. Dochody z handlu węglowodorami generują od 41% do ponad 50% środków budżetu państwa. Władze rosyjskie dążą do dywersyfikacji źródeł przychodów budżetowych, co znajduje swoje odzwierciedlenie w założeniach ustawy budżetowej, która z każdym rokiem przewiduje stopniowy spadek poziomu dochodów pochodzącego z handlu nośnikami energii w porównaniu do przychodów z innych sektorów gospodarki. Dokładne założenia budżetu Federacji na lata 2018–2022 zaprezentowano w tabeli 1.
Tabela 1.
Źródło: БЮДЖЕТ ДЛЯ ГРАЖДАН к Федеральному закону о федеральном бюджете на 2019 год и на плановый период 2020 и 2021 годов. Strona internetowa Ministerstwa Finansów Federacji Rosyjskiej [www.minfin.ru].
Zgodnie ze sporządzoną prognozą dochody budżetu państwa na rok 2019 (przy założeniu jednostkowej ceny za baryłkę ropy na poziomie 62,2 USD oraz średniego kursu rubla rosyjskiego w stosunku do dolara – 65,4 RUB za 1 USD) powinny wynosić 19 970,3 miliardów rubli (ok. 250 mld USD). Dochody pochodzące z handlu ropą naftową oraz gazem ziemnym powinny stanowić 39% rozporządzalnych środków[3]. Jednocześnie prognozowano, że gospodarka wykaże niewielki wzrost PKB na poziomie 1,8% w stosunku do roku 2018. Wedle założeń projektu ustawy przyjętego przez rosyjską Dumę dwa lata temu wielkość środków budżetu w kolejnych latach powinna wzrastać średnio o 3%, natomiast udział dochodów z handlu węglowodorami powinien się systematycznie zmniejszać[4]. Mimo nałożonych w 2014 roku przez Stany Zjednoczone i Unię Europejską sankcji gospodarczych dzięki wykorzystaniu sprzyjającej koniunktury na rynkach światowych Rosji udało się zrealizować optymistyczne prognozy, osiągając w 2018 r. nadwyżkę budżetową wielkości 2,74 tryliona RUB, w 2019 – 1,97 tryliona RUB, a także wzrost PKB o 2,8% (2018 r.) i 1,8% (2019 r.)[5].
Na początku 2020 roku dla władz rosyjskich stało się oczywiste, że w obliczu globalnej pandemii oraz czasowego zawieszenia światowej wymiany handlowej nie będzie możliwe zrealizowanie planu budżetu, a sytuacja fiskalna może znacząco się pogorszyć. Spekulacje znalazły swoje potwierdzenie 12 kwietnia 2020 roku na nadzwyczajnym zgromadzeniu przedstawicieli państw OPEC. Zgodnie z decyzją zaangażowanych państw postanowiono do kwietnia 2020 zredukować wydobycie ropy naftowej w kilku transzach. Począwszy od zmniejszenia wielkości wydobycia z 9,7 mb/d (ang. million barrels per day) od 1 maja do 30 czerwca. Zmniejszony wolumen wydobycia ma zostać utrzymany w kolejnych miesiącach na poziomie 7,7 mb/d, a od 1 stycznia 2021 r. do 30 kwietnia 2022 ma wynosić 5,8 mb/d[6]. W wyniku tej decyzji cena baryłki ropy Ural spadła do poziomi 23 dolarów przy jednostkowym koszcie wydobycia na poziomie 44 USD[7]. Zmianę poziomu notowań zaprezentowano na wykresie 1.
Wykres 1. Notowania ceny baryłki ropy Ural w dniach 02.01.–30.04.
Źródło: Portal internetowy Wirtualny Nowy Przemysł [www.wnp.pl].
Analizując powyższe rozważania, rynek surowców energetycznych nie tylko generuje główne przychody budżetowe Rosji, ale pośrednio wpływa także na większość gałęzi gospodarki odpowiedzialnych za generowanie PKB. Zgodnie z danymi zaprezentowanymi przez Ministerstwo Finansów przychody budżetowe zaliczane do niepochodzących z tytułu handlu węglowodorami pochodzą z akcyzy, podatków VAT i CIT oraz należności celnych przywozowych, które generują największe rosyjskie firmy[8]. Połowa z nich działa w sektorach energetycznym, petrochemicznym i wydobywczym[9]. Nie mając wpływu na rynki światowe, władze Federacji przy pomocy ustawodawstwa mającego zwalczać negatywne efekty gospodarcze pandemii skupiły się głównie na wsparciu małych i średnich przedsiębiorstw, sektora bankowego oraz samych pracowników.
Analiza ustawodawstwa
Rozporządzeniem premiera Rosji Michaiła Miszustina z dnia 4 marca wprowadzono zakaz wywozu wyrobów medycznych, w tym maseczek ochronnych. Stanowiło to pierwsze powszechne ograniczenie w związku z pandemią nowego koronawirusa w Rosji[10]. Szybkość uchwalenia oraz zakres przedmiotowy ustawodawstwa dotyczącego COVID-19 należy ocenić pozytywnie. Co prawda, pierwszy przypadek zachorowania w Rosji odnotowano pod koniec stycznia, jednak należy zwrócić uwagę, że był to przypadek zachorowania obywatela chińskiego na terenie Kraju Primorskiego w azjatyckiej części państwa[11]. 17 marca opublikowano plan prac nad pakietem ustaw mających zwalczać negatywny wpływ pandemii na gospodarkę oraz usprawnić działanie administracji rządowej. W następstwie prac parlamentu uchwalono pakiet ustaw antykryzysowych. Dla sektora MŚP szczególne znaczenie miały mieć uchwały o numerach 660-P z 18 marca oraz z dnia 19 marca 670-P i 672-P. Założenia projektu wsparcia państwowego dla małych i średnich przedsiębiorstw stanowią między innymi[12]:
● granty dla przedsiębiorców
● 6-miesięczna karencja w spłacie wszystkich podatków
● 6-miesięczne odroczenie terminu płatności składek ubezpieczeniowych
● bezodsetkowa pożyczka obrotowa na wynagrodzenia dla pracowników
● odroczenie płatności leasingowych
● moratorium na sciąganie długów i grzywien
● moratorium na bankructwo
● obniżenie wymogów dotyczących zabezpieczeń na poczet realizacji kontraktów rządowych
● programy kredytowania na preferencyjnych warunkach
Ustawą numer 660-P zmniejszono dla organizatorów wyjazdów turystycznych oraz osób prawnych organizujących wyjazdy zagraniczne do 1 rubla obowiązkową składkę na Kompensacyjny Fundusz Operatorów Turystycznych. Stanowi on odpowiednik polskiego Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego[13]. Natomiast ustawa 672-P wprowadziła możliwość ubiegania się o zmianę terminów realizacji niektórych zamówień publicznych bez konieczności nakładania kar na dostawcę/wykonawcę z tytułu nieterminowej realizacji przedsięwzięcia[14]. Z perspektywy utrzymania płynności przedstawicieli sektora MŚP istotną rolę może odegrać ustawa 670-P wprowadzająca prawo zawarcia dodatkowej umowy obejmującej odroczenie terminu płatności wynajmu za lokal użytkowy[15], przyznając możliwość najemcy uregulowania zobowiązania w 2021 roku lub na mocy porozumienia stron. Kryteria dotyczące przyznania określonego rodzaju pomocy dla sektora MŚP przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Klasyfikacja przedsiębiorstw przyjęta w założeniach programu pomocowego.
Źródło: Strona internetowa Ministerstwa Gospodarki Federacji Rosyjskiej [www.economy.gov.ru].
Analizując szczegóły dotyczące pomocy państwa dla sektora MŚP, należy stwierdzić, że klasyfikacja zawarta w pakiecie pomocowym nie wpływa na zróżnicowanie oferty. W praktyce wszystkim adresatom oferty funkcjonującym na rynku min. rok przysługują:
● subsydia na każdego pracownika w wysokości płacy minimalnej (12 130 RUB)
● zawieszenie do 1 maja poboru należności przez organy podatkowe
●zakaz blokowania ksiąg rachunkowych mimo stwierdzenia naruszenia prawa podatkowego
● odroczenie w spłacie czynszu za najem lokalu użytkowego w całości lub 50% wartości
● maksymalne oprocentowanie kredytów komercyjnych na poziomie 8,5% oraz uproszczenie kryteriów ubiegania się o kredyt
● programy refinansowania umów kredytowych
●restrukturyzacja dotychczasowego zadłużenia oraz odroczenie należności podatkowych na okres 6 miesięcy dla szczególnie dotkniętych sektorów gospodarki
● wyłączenie w okresie od 1 marca do 1 czerwca możliwości naliczania kar za zaległości podatkowe
● obniżenie czasowo składek na ubezpieczenia społeczne
Władimir Putin wydał dwa dekrety prezydenckie regulujące pracę administracji rządowej. Głównym dokumentem regulującym działania państwa był dekret opublikowany 2 kwietnia 2020 roku „w sprawie środków mających na celu zapewnienie sanitarnego i epidemiologicznego dobrostanu ludności w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19” (rus. Указ о мерах по обеспечению санитарно-эпидемиологического благополучия населения в связи с распространением коронавирусной инфекции) Najważniejszą częścią dekretu był punkt 1., ustanawiający dni wolne od pracy w dniach od 4 do 30 kwietnia 2020 roku z nałożeniem obowiązku na pracodawcę zagwarantowania pensji pracownika na dotychczasowym poziomie. Tzw. „postojowym” nie zostały objęte organizacje medyczne, farmaceutyczne, handlowe, dostarczające żywność oraz część z tych prowadzących usługi finansowe. W dalszych częściach dekretu Prezydent Federacji Rosyjskiej upoważnił organy regionów oraz krajów związkowych do wprowadzenia ograniczeń w przemieszczaniu się ludności we wskazanym terminie.
Podsumowując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że władze rosyjskie stosunkowo szybko i kompleksowo podeszły do zagrożenia epidemicznego. Jednak pamiętając o specyfice rosyjskiej gospodarki, bardzo łatwo odnieść wrażenie, że podjęte środki nie są wystarczające. Pierwszym punktem zapalnym może być dotacja przyznawana na pracownika w wysokości 12 tyś. rubli. Problemem jest stosunkowo duża rozpiętość dochodów oraz kosztów życia w poszczególnych regionach kraju. Średnie zarobki netto w Moskwie i Petersburgu oficjalnie kształtują się na poziomie 68 tyś. rubli, zaś w niektórych regionach Syberii mogą one wynosić nawet 81 tyś.[16] z uwagi na wysokie koszty życia oraz działalność firm z sektora energetycznego. Natomiast w miejscowości Biełgorad przy granicy z Ukrainą kwota 15 tyś. rubli będzie już sumą wystarczającą do prowadzenia życia na wysokim standardzie[17]. Kolejny problem z punktu widzenia sektora MŚP stanowi odroczenie, a nie umorzenie, należności budżetowych oraz tylko częściowe obniżenie składki na ubezpieczenia społeczne. Wiele wątpliwości budzą także „wakacje” podatkowe, którymi zostały objęte jedynie firmy z branży turystycznej oraz lotniczej. Nie została nimi objęta chociażby branża gastronomiczna, dla której obecny kryzys stanowi zagrożenie egzystencjonalne. Przedsiębiorstwom działającym w innych branżach zaoferowano natomiast kwartalne odroczenie w płatności podatków.
W tym miejscu staje się oczywiste, że budżet państwa, opierający swoje dochody głównie na sprzedaży węglowodorów, w obecnej sytuacji nie będzie chciał zrezygnować z potencjalnych wpływów budżetowych. Jednak z dużą dozą prawdopodobieństwa należy stwierdzić, że firmy zmuszone mimo ograniczonych przychodów do utrzymywania pracowników w kolejnym okresie nie będą w stanie terminowo regulować płatności z tytułu podatków. Jedynym przysługującym im w takiej sytuacji przywilejem będzie wprowadzone pakietem antykryzysowym memorandum upadłościowe, które pozwoli im funkcjonować parę miesięcy dłużej. W programie nie przewidziano również bezpośrednich donacji na rzecz przedsiębiorców, oferując w zamian jedynie niskooprocentowane pożyczki oraz kredyty obrotowe z odroczonym terminem zapłaty. W kilkumiesięcznej perspektywie – przy przedłużaniu okresu izolacji – może to doprowadzić rosyjskie przedsiębiorstwa do spirali kredytowej. Także krytycznie należy spojrzeć na dekret prezydenta w sprawie wysłania pracowników na przymusowy pełnopłatny urlop. Z perspektywy epidemiologicznej należy to uznać za rozsądny ruch, jednak Rosja nie należy do krajów o wysoce zinformatyzowanej gospodarce i większość spółek nie jest przystosowana do możliwości pracy zdalnej. Pozostawienie pracowników w domu na koszt pracodawców stanowi dodatkowe koszty, które tylko częściowo zostaną pokryte zapomogą. Natomiast dobrze należy ocenić regulację wprowadzającą możliwość renegocjacji zamówień publicznych, jednak dotyczy ona tylko kilkunastu projektów wymienionych w ustawie, które są realizowane przez państwowe koncerny.
Wnioski i perspektywy na przyszłość
Rząd rosyjski przygotował stosunkowo szybko kompleksowy plan pomocy dla gospodarki. Zawieszenie działalności urzędu skarbowego i nisko oprocentowane pożyczki z całą pewnością tymczasowo odciążą przedsiębiorców, jednak w obliczu zbliżającego się kryzysu gospodarczego ten program może okazać się niewystarczający. Jego niewątpliwą zaletą jest fakt, że w większości przypadków są to udogodnienia natury administracyjnej, które można stosunkowo łatwo wprowadzić. Istotą problemu jest sposób przyznawania oraz wysokość dotacji. Zdaniem prezesa Sbierbanku, Germana Grafa kwota przeznaczona na program jest nieadekwatna do potrzeb. Zakres podmiotowy ustaw jest za szeroki i powinien ograniczyć się do jedenastu najbardziej poszkodowanych branż. Była prezes Banku Rosji program komentuje jeszcze dosadniej, nazywając go „pieniędzmi zrzucanymi na oślep”. Kwota dofinansowania przypadająca na pracownika w wysokości 12 tyś. rubli również wydaje się być jedynie sposobem na utrzymanie miejsc pracy. Problemem może okazać się także sposób ubiegania się o dotacje oraz okres rozpatrywania wniosków. Istnieje możliwość złożenia podania o skorzystanie z np. karencji w spłacie zobowiązania podatkowego, ale nie zostały podane terminy ich rozpatrywania. Podanie musi być także odpowiednio udokumentowane i potwierdzać między innymi spadek min. 10% dochodów. Problem z tym pakietem antykryzysowym jest analogiczny do problemu pojawiającego się w Polsce. Wiele mówi się o pieniądzach, jakimi rząd ma dotować przedsiębiorstwa, ale w dalszym ciągu nie trafiły one do obiegu gospodarczego. Wniosek o przyznanie zaliczki jest bardzo rozbudowany i musi być odpowiednio udokumentowany, przez co cały ten proces składania i rozpatrywania jest spowolniony, w porównaniu np. do Niemiec, gdzie wnioski o przyznanie środków na cele płynnościowe są rozpatrywane w ciągu zaledwie kilku dni.
Efekt może być taki, że mimo szerokiego wachlarza podmiotów mogących ubiegać się państwową pomoc, na kryzysie skorzystają jedynie duże konglomeraty i spółki. Największym przegranym źle skalibrowanego programu pomocowego może okazać się mozolnie budowana od lat 90. klasa średnia, a efektem tego dalsze zwiększanie wpływów spółek zarządzanych przez przychylnych dla władzy oligarchów. Duże rosyjskie koncerny przeczekają kryzys, wykorzystując wypracowane rezerwy, wysyłając pracowników na przymusowe urlopy, skracając czas pracy lub korzystając z pakietu antykryzysowego, wstrzymają na okres pół roku wypłatę dywidend. Bez wątpliwości pozostaje to, że skuteczność programu w dużej mierze zależy od wahań ceny ropy naftowej. Zmniejszenie eksportu ropy lub jej nieopłacalność może doprowadzić do znacznego zmniejszenia dochodów budżetowych, a także do spadku poziomu inwestycji zagranicznych. Wzrost bezrobocia oraz ograniczenie aktywności przedsiębiorstw otwiera prostą drogę do pojawianie się w kraju deflacji. Mieszkańcy, zdając sobie sprawę z sytuacji gospodarczej, mogą zdecydować się na ograniczenie konsumpcji w czasie, co z pewnością doprowadzi do jeszcze większego spadku opłacalności produkcji oraz napędzi recesję. Obecnie można zauważyć, że rosyjski rząd oraz bank centralny starają się odwrócić trend, aktywizując poprzez program jak największą liczbę przedsiębiorstw w skali mikro oraz makro i zwiększając podaż pieniądza do gospodarki poprzez obniżenie stóp procentowych z 6% do 5,5%[18].
Istnieje jeszcze prawdopodobieństwo, że podobnie jak w latach 90., głęboki kryzys gospodarczy w Rosji może mieć swój wydźwięk na arenie międzynarodowej. Od początku kryzysu władze rosyjskie przykładają więcej wagi do polityki zagranicznej i podtrzymywania państwowej propagandy niż do pomocy rynkowi wewnętrznemu. Świadczy o tym fakt, że Moskwa w dalszym ciągu stara się rozbijać jedność Unii Europejskiej, pomagając między innymi Portugalii i Włochom w zwalczaniu epidemii. Portugalia jest zwolennikiem zaopatrywania się w gaz u Rosjan, traktując to jako sposób dywersyfikacji źródła dostaw, natomiast Włochy współpracują z Moskwą w dziedzinie energetyki jądrowej już od wielu lat. Rosja na pewno w dalszym ciągu będzie intensywnie lobbować za zniesieniem sankcji gospodarczych, wykorzystując pandemię, aby móc zaprezentować się jako zaangażowany członek społeczności międzynarodowej. Niewykluczona jest także możliwość zintensyfikowania nacisku gospodarczego i politycznego na Białoruś i Ukrainę oraz zwiększenia stopnia zależności gospodarczej od Chin, które wykorzystując nowo wybudowany gazociąg „Siła Syberii”, mogą stać się głównym odbiorcą rosyjskiego gazu, a także głównym pożyczkodawcą tego kraju.
Bibliografia:
1. N. Davis, Europa między Wschodem a Zachodem, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.
2. Динамика и структура ВВП России, Бюллетень о текущих тенденциях российской экономики №48, 2019.
3. БЮДЖЕТ ДЛЯ ГРАЖДАН к Федеральному закону о федеральном бюджете на 2019 год и на плановый период 2020 и 2021 годов.
Akty Prawne:
1) Decyzja Rady 2014/145/WPZiB z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w związku z działaniami podważającymi integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażającymi.
2) Распоряжение от 18 марта 2020 г. № 660-P.
3) Распоряжение от 19 марта 2020 г. № 672-P.
4) Распоряжение. № 670-P.
Strony Internetowe:
www.economy.gov.ru [Ministerstwo Gospodarki Federacji Rosyjskiej]
www.rp.pl [gazeta Rzeczpospolita]
www.biznesalert.pl [portal BiznesAlert]
www.opec.org [Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową]
www.kommersant.ru [gazeta Kommersant]
www.minfin.ru [Ministerstwo Finansów Federacji Rosyjskiej]
www.ac.gov.ru [Centrum Analityczne Rządu Federacji Rosyjskiej]
www.static.government.ru [strona Rządu Federacji Rosyjskiej]
www.wnp.pl [portal Wirtualny Nowy Przemysł]
www.bankiclub.ru [portal BankiClub]
[1] Decyzja Rady 2014/145/WPZiB z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w związku z działaniami podważającymi integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażającymi. [2] USD stanowi główna walutę rozrachunkową w handlu nośnikami energii. [3] Strona internetowa Ministerstwa Finansów Federacji Rosyjskiej [www.minfin.ru], БЮДЖЕТ ДЛЯ ГРАЖДАН к Федеральному закону о федеральном бюджете на 2019 год и на плановый период 2020 и 2021 годов. [4] Op. cit. [5] Strona internetowa gazety Kommersant [www.kommersant.ru], В. Вислогузов Два триллиона лишних денег Бюджет-2019 исполнен с профицитом 1,8% ВВП. [6] Strona internetowa OPEC [www.opec.org]. [7] Portal internetowy BiznesAlert [www.biznesalert.pl], W. Jakóbik, Jest ranking kosztów wydobycia ropy. Wygrywa Arabia Saudyjska. [8] Strona internetowa Ministerstwa Finansów Federacji Rosyjskiej [www.minfin.ru], БЮДЖЕТ ДЛЯ ГРАЖДАН к Федеральному закону о федеральном бюджете на 2019 год и на плановый период 2020 и 2021 годов. [9] Strona internetowa gazety Rzeczpospolita [www.rp.pl], Ranking 100 największych rosyjskich firm. [10] Strona internetowa gazety Rzeczpospolita [www.rp.pl], I. Trusewicz, Rosja wprowadza zakaz wywozu masek. [11] Kraj Primorski ze stolicą we Władywostoku jest regionem administracyjnym graniczącym bezpośrednio z Chinami, 13% mieszkańców regionu stanowią etniczni Chińczycy. [12] Strona internetowa Ministerstwa Gospodarki Federacji Rosyjskiej [www.economy.gov.ru]. [13] Strona internetowa Rządu Federacji Rosyjskiej [www.static.government.ru], Распоряжение от 18 марта 2020 г. № 660-P. [14] Strona internetowa Rządu Federacji Rosyjskiej [www.static.government.ru], Распоряжение от 19 марта 2020 г. № 672-P. [15] Strona internetowa Rządu Federacji Rosyjskiej [www.static.government.ru], Распоряжение от 19 марта 2020 г. № 670-P. [16] Strona internetowa gazety Rzeczpospolita [www.rp.pl], I. Trusewicz, Jeżeli pracować w Rosji, to bardzo daleko. [17] Strona internetowa portalu BankiClub [www.bankiclub.ru], Средняя зарплата в Москве в 2019 году. [18] Strona internetowa gazety Kommersant [www.kommersant.ru], ЦБ снизил ключевую ставку до 5,5%.
POBIERZ ARTYKUŁ:
Grzegorz_Scinski_Rosyjska_gospodarka_w_c
Download • 684KB